Odsłonięcie tablicy „Młodych Białych Orłów”, wystawa i wykład w Sandomierzu – 28 lutego 2023 r.
We wtorek 28 lutego 2023 r. o godz. 11.00 w II Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Kościuszki w Sandomierzu rozpocznie się uroczystość upamiętniająca działalność członków młodzieżowej antykomunistycznej organizacji „Młode Białe Orły”. W jej ramach odbędzie się odsłonięcie tablicy pamiątkowej, prezentacja wystawy „Zapomniane ogniwo. Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na ziemiach polskich w latach 1944/45–1956” oraz prelekcja poświęcona powojennemu, antykomunistycznemu oporowi prowadzonemu przez mieszkańców dawnego województwa kieleckiego oraz Ziemi Sandomierskiej, którą wygłosi Robert Piwko z Referatu Badań Historycznych kieleckiej Delegatury IPN.
„Młode Białe Orły”
Była to tajna organizacja założona przez uczennice i uczniów sandomierskich liceów. Jednym z najciekawszych i najważniejszych aspektów realizowanej przez nich antysystemowej działalności było samokształcenie. Podczas spotkań zorganizowanych w pierwszej połowie 1952 roku członkowie „Orłów” dyskutowali o historii i wydarzeniach współczesnych. Jednym z ważniejszych tekstów z tamtego okresu był referat omawiający kwestię sowieckiego sprawstwa zbrodni katyńskiej oraz wskazujący na istnienie sojuszu pomiędzy III Rzeszą Niemiecką a ZSRS. Organizacja została rozbita przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa państwa latem 1952 roku. Część członków została poddana represjom politycznym, w tym karze więzienia.
Wystawa „Zapomniane ogniwo. Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na ziemiach polskich w latach 1944/45–1956”
Wystawa przypomina nieznane historie konspiracyjnych organizacji, które były tworzone spontanicznie i niezależnie przez młodzież w latach 1944/1945–1956. Szacuje się, że w tym czasie istniały przynajmniej 972 podziemne związki młodzieżowe, skupiające ok. 11 tys. członków. Zakładali je we wszystkich regionach uczniowie, studenci, młodzi robotnicy i chłopi w wieku 14–21 lat. Przyświecały im te same cele: przekonanie społeczeństwa do kontynuowania oporu i obrony własnego systemu wartości. Zasadniczym jednakże zadaniem było odzyskanie niepodległości, rozumianej jako warunek restytucji wolności osobistej. Plansze prezentują informacje między innymi o działalności propagandowej i wojskowej, statystyki oraz sylwetki wybranych przedstawicieli konspiracyjnych organizacji młodzieżowych. Wśród nich znalazł się Ludwik Machalski „Mnich”, który działał na terenie powiatu sandomierskiego
